Van ambachtelijk naar kant en klaar

Toen mijn oma Sies Haarlim nog aan de Wanicastraat (thans J.A. Pengelstraat) woonde, tegenover Lanti Gron,  had ze een stong onfu (een stenen oven) op het erf. Als ze jarig zou worden, was ze al weken van tevoren bezig om haar verjaardag met die ston onfu  voor te bereiden.   De lekkerste koeken, pom en pastei,  hebben er het licht gezien.  Ze gebruikte haar oven trouwens ook voor vrienden en kennissen uit de buurt en opa Charles (Becker)  vond dat ze daar selectiever in moest worden, want hij kreeg het hout voor al die hoogtijdagen niet aangesleept! Ja, dit was de tijd dat mijn grote nicht Amy in de bijkeuken, nog tom tom stampte met de mata tot ze een ons woog, want de tom tom moest fijn zijn van oma.

Destijds had je in Den Bosch, waar ik vanaf mijn studententijd  jaren lang heb gewoond, nog maar één Toko. Die was van Sang Lee ergens in het Centrum aan de Orthenstraat, waar je ook lekkere Chinese maaltijden kon halen.  Als ik van plan was een boyo te maken, ging ik naar Toko Sang Lee om er een kokosnoot uit te zoeken en om er verse cassave te kopen. Beide zaken zocht ik met zorg uit want a/d buitenkant zie je niet of deze producten goed zijn.  Thuis brak ik de noot, haalde er met zorg de harde schil vanaf en raspte de kokos en de cassave fijn voor de boyo.
De benodigde rozijnen had ik al maanden in de Black Cat staan en de eieren moesten scharrel eieren zijn en de melk vers uit een fles.

Kortom, ik maakte mijn boyo nog als van oma Sies, ambachtelijk en ik was er uren mee bezig.  Ons huis aan de Noorderplas rook lekker en de verjaardagsgasten mochten van heinde en verre komen. Bij hen was standaard mijn beste vriendin met gezin uit Delft. Zij had voor mijn oudste zoon, die haar peetzoon was, ook een boyo gemaakt en vertelde mij op fluistertoon dat ze er nauwelijks een uur over had gedaan. Haar cassave en kokosnoot kwamen uit het diepvriesvak van de Toko aan de” Kroeskade” te Rotterdam.  Voordat jullie gaan roepen dat het Kruiskade is: het is een bewuste verschrijving!

Woedend werd ik later toen de gasten stuk voor stuk de boyo van Aida lekkerder vonden dan de mijne. Dat was voor mij het teken om afscheid te nemen van de ambachtelijke methode om deze in te ruilen voor kant en klare producten. Ik legde mijn Bruine Bonen niet meer een dag van te voren te weken in water, maar kocht de BB van HAK. Ik raspte mijn tayer voor de pom niet langer zelf, maar kocht op aanraden van  Amy die van Lufo uit het diepvriesvak. Ook mijn tom tom voor de pindasoep werd niet meer in een mata gestampt. De gekookte bananen verdwenen voortaan in de Moulinette. Zo kan ik nog uren doorgaan met voorbeelden van moderniseringen, die het leven hebben vergemakkelijkt, zoals de keukenmachine. Door mijn koeken bakkende tante Nelly,  ook wel haar 1,2,3 genoemd. Tegenwoordige huisvrouwen en  – mannen hebben ook geen tijd meer om uren in de keuken te staan! Waar zouden we zijn zonder de rice cooker of de microwave. “Ja, is niet gezond”, hoor ik u al zeggen, maar dan zouden al die Amerikanen die erbij zweren al lang dood zijn. Diezelfde vriendin van de boyo zou zeggen: “Als voodoo  echt bestond, zou Haïti een rijk land zijn”. Kortom, ik laat mij niet door fabeltjes afschrikken. Wel luister ik naar verhalen over wat je NIET mag opwarmen! Zo zal je mij geen tayerblad of spinazie in de microwave zien opwarmen, want nitraat wordt dan zoals u weet omgezet in nitriet, wat bij gebruik van grotere hoeveelheden schadelijke effecten kan hebben. Nu hoor ik dat het geen kwaad kan, zo lang je de restjes maar meteen in de koelkast doet.  Ik behoor overigens niet tot de volksstammen die na het eten al hun restanten weg gooien en eet dus wel gericht ‘left-overs’ (kliekjes). “Alles met beleid”, zo zeg ik mijn goeroe na. Trouwens, bepaalde gerechten worden juist lekkerder als je ze even laat staan.

Dat brengt mij op het punt dat bijna alle kant-en-klaar voedsel steeds meer in opmars geraakt. Denk trouwens maar aan het gasfornuis of aan de snelkookpan en de Airfryer. Je hebt in de tegenwoordige maatschappij, geen tijd meer om uren in de keuken te staan. Toch kan je er met wat beleid heus wel voor zorgen dat je Surinaams eten minstens even goed smaakt als vroeger. Ook ik vraag mij daarbij af of alles even gezond is, maar ook dat wordt door verantwoordelijke bedrijven in de foodindustry onderzocht. Anders zouden zij de kwaliteitscontroles van de Voedsel en Waren Autoriteit niet overleven.

Kortom, ik ben een amateur kok die het moet hebben van een beetje van Ricardo en een beetje van X. Die X staat dan voor gerenommeerde voedsel producten van merken die bekend staan om hun degelijke kwaliteitscontroles en mij EN kwaliteit en EN smaak kunnen garanderen. Verantwoorde producten dus die mij tijd en geld besparen. Voor de Hollandse keuken heb ik zo mijn voorkeuren  en voor de Surinaamse producten kijk ik als ik in Nederland of op Curaçao ben, standaard uit naar die van Lufo. Ik doe dat gewoon op basis van mijn eigen ervaring en die van de mensen om mij heen.  Geloof me, ik heb mij erin verdiept en qua Surinaamse producten weet ik dat Lufo geen grappen maakt met  haar etenswaren. Zo ken ik van oudsher  hun pomtayer , zoutvlees en bakkeljauw. Die zijn al jaren lang een begrip bij liefhebbers van lekker Surinaams eten.

Hetzelfde geldt voor wat goed en smakelijk Surinaams eten betreft, voor de marinades van Lufo . Wat ik zelf goed en snel kan klaarmaken, maak ik zelf,  maar als het om Chinees of Javaans eten gaat, zoals Char Sew , moksi meti of bami of zelfs als ik ga barbecueën, dan weet ik dat ik de marinades van Lufo moet hebben. Je hoeft niet na te denken over de kruiden en ingrediënten en of deze zijn afgestemd op de vleessoorten die je gebruikt.

Dat heeft Lufo al voor je gedaan. Ook de hoeveelheid marinade wordt op de verpakking aangegeven.  Als ik een roti party plan,  weet ik waar ik mijn alu en pesi roti’s moet bestellen en maak ik mijn groenten zelf. Maar  mijn ei, kip en ander vlees bereid ik wel mooi met kerriemarinade van alweer Lufo. Succes gegarandeerd! Trouwens ik prefereer kerriemarinade boven masalapoeder omdat in die marinade, zoals eerder aangegeven, al alles zit.

Voor de diverse recepten verwijs ik naar de webpage van Lufo, onder recepten (https://lufo.nl)

Het recept van de snelle boyo krijgen jullie van mij, met de complimenten van tante Aida:

1 liter volle melk (eventueel minder maar dan aanvullen tot 1 liter met gecondenseerde en/of kokosmelk);
1 pak diepvries geraspte cassave van ca. 400 gram;
2 scharrel eieren;
125 gram gesmolten roomboter;
125 gram geraspte diepvries kokos;
1 theelepel zout;
125 gram rozijnen op rum;
250 gram suiker (meer mag), telkens een eetlepel amandel- en vanille essence (ook dat naar smaak); wat kaneel en optioneel wat ananas uit blik.

Alles door elkaar roeren / mixen (de boter als laatst) en in een bakblik doen. Op ca. 175 graden C in ca. 1 uur afbakken.

R. Meyer, April 2020.